2- بررسی تطبیقی نبرد «قرقسیا» و واقعه «آرماگدون»
2- بررسی تطبیقی نبرد «قرقسیا» و واقعه «آرماگدون»
طی سال‌های اخیر، انتشار برخی مقالات و اخبار پیرامون
واقعة «آرماگدون» ذهن بسیاری از علاقمندان به پیشگویی‌های
مربوط به آخرالزمان را متوجه این واقعه کرده است و حتی،
برخی را واداشته که به دنبال کشف ردپای این پیشگویی مورد
ادعای مسیحیان صهیونیست در میان اخبار، متون و روایات
اسلامی برآیند و تلاش کنند که به نحوی این واقعه را با
واقعة «قرقیسیا» که در متون اسلامی و روایات منقول از سوی
حضرات معصومین(ع) بدان اشاره شده است، منطبق سازند.
مقالة حاضر به بررسی این دو واقعه و سنجش وجوه اشتراک و
افتراق آن‌ها می‌پردازد.
قرقیسیا
1. موقعیت جغرافیایی قرقیسیا
قرقیسیا، شهرکی است که در شمال کشور سوریه، در استان
«الجزیره» و در شش کیلومتری شهر «رقه» در محل التقای دو
رود فرات و خابور قرار دارد.1 این شهر پیش از اسلام
«کیرکسیون» نام داشت و در سال 19 ق. به دست مسلمانان فتح و
قرقیسیا نامیده شد.
خرابههایی از قرقیسیا نزدیک «دیرالزور» از شهرهای سوریه
کنونی و نزدیک به مرزهای عراق باقی‌مانده که فاصلة آن تا
ترکیه نیز نسبتاً نزدیک است.2 قرقیسیا حدود 100 کیلومتر
با عراق و 200 کیلومتر با ترکیه فاصله دارد.3
2. پیشگویی روایات دربارة قرقیسیا
روایات متعددی دربارة این منطقه و حادثة بزرگی که در آن
رخ خواهد داد، نقل شده است که تنها به نقل یک مورد از
آن‌ها به ذیل این عنوان اکتفا می‌کنیم؛
حضرت امام محمدباقر(ع) از «مسیر»، فاصله تا قرقیسا
[قرقیسیا] را میپرسند و او پاسخ میدهد که همین نزدیکیها
در ساحل فرات قرار دارد. آن حضرت(ع) صحبت خود را چنین
ادامه میدهند:
اما در این ناحیه واقعهای رخ خواهد داد که مانند آن از
زمانی که خداوند تبارک و تعالی، آسمان‌ها و زمین را آفرید،
اتفاقی نیفتاده و تا زمانی که آسمان‌ها و زمین برپا هستند
مانند آن اتفاق نخواهد افتاد. سفرهای است که درندگان زمین
و پرندگان آسمان از آن سیر می‌شوند.4
3. نبرد بزرگ قرقیسیا
اصلیترین حادثهای که در قرقیسیا رخ میدهد، جنگ و آشوبی
است که «سفیانی» شاخصترین طرف درگیر آن است:
سفیانی... در طول مسیر عراق سپاهیان او وارد قرقیسیا
می‌شوند و جنگی سخت به راه میاندازند که صد هزار نفر در
آن کشته می‌شوند.5
4. انگیزه رویارویی و درگیری
مطلبی که به طور اتفاق در روایات ذکر شده، این است که علت
وقوع جنگ قرقیسیا، گنجی است که فرات آن را نمایان میکند و
این گنج ممکن است همان‌طور که در روایات تصریح شده از جنس
طلا و نقره باشد و نیز احتمال دارد که از جنس دیگری [مانند
نفت یا غیر آن] باشد.6
5. زمان جنگ
سفیانی در ماه رجب سر به شورش برمیدارد و نبرد قرقیسیا در
زمره فعالیت‌های وی بر شمرده شده است، اما از آنجا که
سفیانی ابتدا بر شام مسلط میشود و آخرین متحدانش در این
منطقه ـ یعنی قوم بنی کلب - در ماه رمضان با او بیعت
میکنند،7 و نیز روایاتی که حاکی از آغاز جنبش‌ها، نمایان
شدن جمعیتها و ابتدای جنگ‌ها در ماه شوال هستند، به
احتمال بسیار قوی، معرکه قرقیسیا در ماه شوال پیش از ظهور
بر پا خواهد گردید.8
6. طرفین درگیر در قرقیسیا
با توجه به انگیزة جنگ در قرقیسیا که صرفاً تصاحب ثروتی
هنگفت می‌باشد، فرض این که در این میدان بیش از دو طرف
درگیر خواهیم داشت، مطلب دور از ذهنی نیست، کما این که در
روایات نیز چنین مطلبی را میتوان مشاهده کرد؛ به طور
خلاصه میتوان گفت که حاضران در این میدان نبرد عبارتند
از:
ـ ترک‌ها [که احتمالاً منظور روس‌ها باشد]: که در جزیره
(بینالنهرین) نیرو پیاده کردهاند.
ـ رومیان: یهودیان و دولت‌های غربی که وارد فلسطین
شدهاند.9
ـ سفیانی که در آن هنگام بر شام کاملاً مسلط شده است.10
ـ دو نفر به نام «عبدالله» که در روایات ما توضیح خاصی
درباره آن‌ها اشاره نشده و احتمالاً هم پیمان غربی‌ها
باشند.
ـ «قیس» که مرکز فرماندهیاش در مصر است.
ـ یکی از بازماندگان عباسیان.11
نکتة قابل توجه و حائز اهمیت این است که روایات تأکید
دارند که در این جنگ و به خصوص در میان کشتههای آن شیعیان
دیده نمیشوند؛
آیا نمیبینید که دشمنان شما در معاصی خداوند کشته
می‌شوند، بدون آن‌که شما حضور داشته باشید در حالی که شما
با آرامش و امنیت در گوشه خانههایتان نشستهاید، برخی از
آن‌ها، برخی دیگر را بر روی زمین میکشند. سفیانی عذاب
مناسبی برای دشمنان شما و نشانهای برای خودتان است.
وقتی آن فاسق سر به شورش برداشت، شما (شیعیان) اگر یک یا
دو ماه پس از شورش او از خود حرکتی نشان ندهید، به مشکلی
بر نخواهید خورد تا این که بسیاری از خلق، منهای شما کشته
شوند.12
7. پیروز میدان قرقیسیا
با در نظر گرفتن این که سفیانی پس از این جنگ آنقدر قوی و
توانمند است که در ابتدا به طور همزمان به ایران و عراق به
خصوص شهرهای شیعه نشین حمله میکند و اندکی بعد در چهار
منطقه شام، عراق، ایران و حجاز سپاهیانش حضور جدی و فعال
دارند، میتوان وی را پیروز میدان قرقیسیا بدانیم.13
8. تعداد کشتهها و سرانجام آن‌ها
روایات تعداد مختلفی را برای کشتگان این نبرد ذکر میکنند:
ـ صد هزار نفر: [سفیانی] سپاهیانش را به قرقیسیا میرساند
و در آنجا هم به جنگ کردن می‌پردازد. در این جنگ صد هزار
نفر از جباران و ستمکاران کشته می‌شوند. پس از آن سفیانی
سپاهی را به کوفه گسیل میدارد.14
ـ چهار صد هزار نفر: شهری در طرف شرق ساخته میشود که در
آن حوادثی روی میدهد که هرگز مردم آن زمان نظیرش را ندیده
باشند. ... و یک حادثه دیگر در شام روی میدهد که مجموعاً
چهار صد هزار کشته بر جای میگذارد... .15
ـ از هر نه نفر، هفت نفر: قطعاً نهر فرات از کوهی از طلا
پرده برمیدارد که مردم برای رسیدن به آن به جان یکدیگر
میافتند و از هر نه تن، هفت تن کشته میشود.16
ـ نود درصد یا (نه دهم) مردم: فرات از کوهی از طلا پرده
برمیدارد... و از هر صد نفر، نود نفر در این نبرد کشته
میشود17 و قیامت برپا نمیشود مگر این که ... نه دهم
آن‌ها کشته میشود.18
ـ نود و نه درصد مردم: قیامت برپا نمیشود تا این که ...
از هر صد نفر، نود و نه نفر کشته میشود. هر یک از آن
مردمان میگوید، شاید من همان باشم که نجات مییابد.19
ولی آنچه مسلم است این کشتهها به هر تعداد که باشند، دفن
نشده و خوراک حیوانات میگردند:
همانا خداوند در قرقیسیا سفرة پر از طعامی دارد که سروش
آسمانی از آن خبر میدهد و ندا میکند که ای پرندگان آسمان
و ای درندگان زمین برای سیر شدن از گوشت تن سمتگران
بشتابید.20
حجت‌الاسلام علی کورانی در کتاب خویش با عنوان عصر ظهور،
چنین مینویسد:
چنان‌که روایت اشاره میکند، عرصه نبرد، بیابان خشک و
بیآب و گیاه است و آن‌ها اجساد کشتگان خود را دفن
نمیکنند و یا قادر به دفن آن‌ها نیستند.21
9. نحوة جنگیدن در قرقیسیا
همان‌گونه که در روایات متعدد و مختلفی که درباره قرقیسیا
ذکر شد، دیدیم، هیچ اشارهای وجود ندارد که این جنگ صورت
خاصی داشته و یا در آن از ابزار خاصی برای کشتن افراد
استفاده بشود.
10. زمینهسازی برای قرقیسیا
همان طور که دیدیم آنچه در روایات اسلامی آمده این است که
در ابتدای شورش سفیانی، شیعیان باید هیچ حرکتی از خود نشان
ندهند و از تمام حوادث آن صحنه و فعالیت‌های او خود را بر
کنار بدارند.
11. میزان احتمال وقوع نبرد قرقیسیا
بنابر روایات متعدد پنج حادثة حتمی پیش از ظهور حضرت
مهدی(ع) اتفاق میافتند:
شورش سفیانی، قیام یمانی، ندای آسمانی در بیست و سوم ماه
رمضان، شهادت نفس زکیه و فرو رفتن سپاه سفیانی در (سرزمین)
بیداء در بیابانی میان مکه و مدینه.22
بقیه حوادث نیز در عین آن که احتمال وقوعشان بسیار زیاد
است، از احتمال بروز «بداء» در مورد آن‌ها نیز نمیتوان
چشمپوشی کرد23یعنی احتمال واقع نشدن آن‌ها باید به طور
جدی مورد نظر قرار گیرد؛ جریان قرقیسیا نیز از این قاعده
مستثنی نیست.
نکتهای که ذکر آن در این جا خالی از لطف نمی‌باشد، این
است که بیان فرو رفتن سپاه سفیانی (خسف) در سرزمین بیداء
در میان علائم حتمی ظهور و در حالی که خود سفیانی هم یکی
از افرادی که نابود می‌شوند شمرده شده، بیانگر عدم قطعیت
دیگر اخباری است که پس از وقوع آن حادثه به نحوی با سفیانی
مرتبط میشود. البته فراموش نکنیم که با استناد به حتمی
بودن شورش سفیانی و جایگاه ویژه نبرد قرقیسیا در مین
روایات، میتوان ادعا کرد که احتمال وقوع این وقایع از
بقیه حوادث مطرح شده در روایات بیشتر است.
12.آثار پیشینی قرقیسیا
همان‌طور که دیدیم قبول کردن یا قبول نکردن و عدم اعتقاد
به وقوع جنگ قرقیسیا اثرخاصی را ایجاد نمی‌نماید.